Spoedcursus ruzies oplossen

Denk jij: ah gezellig meivakantie! Of zie je er tegenop omdat je kroost iets te vaak in elkaars vaarwater zit en in de vakantie nóg meer tijd heeft om elkaar in de haren te vliegen? Ben je dat ook spuugzat en heb je soms geen idee hoe je moet omgaan met die kijvende kinderen in huis? Speciaal voor de meivakantie plukte ik wat tips uit het dit jaar verschenen boek Maakt me niet uit wie er begon! dat ik samen met opvoedkundige Eva Bronsveld schreef. Ik hoop dat je er wat aan hebt de komende dagen!

Tip 1: Besef dat het overal gebeurt en dat het nut heeft

Wat de reden van de ruzies ook is, het is belangrijk om te beseffen dat het in ieder huishouden gebeurt. Zie ook dit onderzoekje. En: het is niet jouw schuld, én het is nog leerzaam ook. Want door thuis met je broer of zus te ruziën leer je in een veilige omgeving hoe je met elkaar om kunt gaan en wat wel en niet handig is om te doen. Broertjes en zusjes zijn het beste oefenmateriaal dat er is. Als ze thuis goed kunnen leren ruzie maken, dan geef je ze een stevige sociale basis, waar ze de rest van hun leven nog veel profijt van zullen hebben.

Tip 2: Laat ze niet (alleen maar) ploeteren, help ze een handje

Dan kun je nu denken: mooi, het is ergens goed voor, ze zoeken het zelf maar uit, het komt vanzelf goed. En ja, dat is ook vaak zo en het is ook goed voor ze als ze er alleen uit komen. Dus op je tong bijten en pas komen kijken als de gemoederen hoog oplopen kan een strategie zijn. Het nadeel hiervan is dat kinderen dan eigenlijk nooit begeleid worden in dat deel van de ruzie waarbij ze er nog makkelijk samen uit kunnen komen. Zeker als je kinderen hebt bij wie het uiteindelijk vaak ontaardt in een stevig conflict is dit niet zo effectief. Het is een beetje hetzelfde als een kind dat weinig aanleg heeft om te leren fietsen een fiets geven en zeggen: ‘Rij maar weg’. En dat je dan iedere keer pas in actie komt nadat het ter aarde is gestort. Kinderen leren door vallen en opstaan. Dit geldt ook voor ruzie maken. Het is belangrijk dat kinderen over bepaalde vaardigheden beschikken voordat je ze helemaal aan hun lot overlaat.

Tip 3: Tel eerst even tot tien (of tot honderd)

‘Hou. Nou. Eens. Op!’ of ‘En nu ben ik er helemaal klaar mee!’ Je bent echt niet de enige moeder of vader die uit zijn slof kan schieten als het weer eens heibel is. Het kan best wat moeite kosten om zelf de verstandigste te blijven. Maar, wil je je kinderen helpen hun conflicten op te lossen, dan is het toch de moeite waard om tot tien te tellen (of tot honderd), om te bedenken wat jou kan helpen om rustig te blijven, en het volwassen aan te pakken.

Bedenk ook dat je soms best eens weg kan lopen uit de situatie, relativeer (van ruzie maken leren ze ook dingen!), en accepteer dat het deze ruzies ook bij het hele pakket dat ‘familieleven’ heet horen. Dan maak je ruimte om ernaar te kunnen handelen.

Tip 4: Begin met stap 1 van ons TOP-model!

Het oplossen van ruzies kan in drie stappen. En die drie stappen goten Eva en ik in een handig model dat we als geheugensteuntje het TOP-model noemden. De T staat voor Troosten. Het heeft namelijk geen zin om een ruzie gelijk op te willen lossen als er allerlei emoties spelen. Troosten moet je hier breed zien, het betekent vooral dat je begint met oog hebben voor de emoties die er zijn: dat je verdrietige kinderen troosten en boze kinderen kalmeert. Dus bij beide kinderen. Ook als je ziet dat één kind de ander slaat, probeer ook dan begrip te tonen. Verwoord bijvoorbeeld welk gevoel je ziet. ‘Ho, stop met slaan. Ik zie dat je boos bent, dat je het oneerlijk vindt. En ik zie dat je eigenlijk niet wil slaan, maar dat dit nu even niet lukt.’ Op deze manier voelen allebei de kinderen zich gehoord. Vaak hebben we de neiging om de geslagene te troosten, maar degene die slaat heeft net zoveel aandacht nodig.

Vaak is aandacht geven aan de emoties zelfs genoeg, dus in een groot deel van de situaties ben je juist eerder klaar dan wanneer je het probeert over te slaan. Belangrijk daarbij is dat je luistert zonder oordeel.

Tip 5: Probeer te ontdekken wat iedereen wil

De O uit het TOP-model staat voor Ontdekken: Als de emoties (een beetje) gezakt zijn, is het tijd om de kinderen te helpen bij het herkennen en erkennen van elkaars belang of behoefte. Pas als duidelijk is wat alle kinderen graag willen of nodig hebben, zullen ze in staat zijn oplossingen te bedenken.

Tip 6: Plannetje

Zijn de emoties gezakt én weet iedereen van elkaar wat de behoeften of belangen zijn, dan is het tijd om samen een geschikte oplossing te vinden. Stel jezelf dan vooral op als mediator en niet als scheidsrechter of politieagent. Zij hebben ruzie, dus jij hoeft niet voor ze te bedenken hoe zij het op moeten lossen. Het enige wat jij hoeft te doen, is ze te helpen om samen een oplossing te vinden.

Tip 7: Grijp soms ook gewoon naar quick fixes

Ja ja, dit klinkt allemaal wel logisch, maar soms is er gewoon even geen tijd om ruzie te maken of heb je wel wat anders aan je hoofd. Grijp dan gewoon naar de quick fixes. Parkeer de ruzie bijvoorbeeld. Hoe je dat doet is natuurlijk helemaal afhankelijk van de situatie. De ene keer zul je ‘stop’ moeten roepen en ze uit elkaar moeten halen, de andere keer is het misschien het handigst om de ruzie gewoon te negeren (als ze elkaar niet de hersens in slaan) en zelf stoïcijns door te gaan met wat je doet. En een andere keer is de beste oplossing misschien om ze letterlijk voor een filmpje te parkeren. Of probeer de lucht te klaren met humor. Hoe gekker hoe beter. Het helpt jezelf trouwens ook om minder boos te zijn.