Een paar weken geleden zat ik met Teun op het strand van Texel toen mijn oog op de kinderen naast mij viel. Ze waren een kuil aan het graven. Het meisje zal een jaar of acht zijn geweest. De jongen kon ik niet inschatten. Hij was een stuk kleiner dan het meisje, zijn gezicht een stuk ouder, zijn armen en benen korter dan we gewend zijn. Vanachter mijn zonnebril keek ik nog even hoe ze spelen en hoopte ondertussen heel hard dat Teun er niks over ging zeggen. Ik merkte dat ik het lastig vond.
Na mijn vakantie spreek ik met de moeders Elise en Bertina. Elise vertelt: “Toen ik eens met mijn zoon Ties door de stad liep hoorde ik een tegemoetkomende vader met overslaande stem, op een toon alsof Mickey Mouse, Spongebob en Sinterklaas samen ijsjes stonden uit te delen tegen zijn dochter roepen: ‘Moet je dáár eens kijken!’ en hij wees een lege straat in om haar van ons af te leiden. Terwijl ik voorbijliep met mijn rolstoelgebonden zoon, ving ik de rest van het gesprek op. Zij: ‘Maar wat dan, papa, ik zie het niet?’ Hij: ‘Sssst. Laat maar, loop maar gewoon door.’ Elise’s oudste zoon is lichamelijk en verstandelijk gehandicapt. Hij valt op in het straatbeeld.
Elise: “Ouders die hun eigen kinderen wegtrekken voordat ze iets raars kunnen zeggen, begrijp ik best. Zelf heb ik nog twee kinderen zonder beperking. De opmerking van mijn dochter (toen 4): ‘Waarom is die vrouw zo dik?’ op nog geen meter afstand van de vrouw in kwestie, kan ik me nog goed herinneren. ‘Sssst!!!’ lag op mijn lippen bestorven.” Bertina is moeder van de tweeling Sieb en Arie. Sieb heeft het syndroom van Down. Ook zij snapt heel goed dat mensen kijken en soms vragen en opmerkingen hebben: “Het is heel natuurlijk om iemand te scannen,” zegt ze. “Iets wat je niet vaak ziet, wil je in kaart brengen.”
Caviakooi
Elise: “Bevriende vaders en moeders vragen mij vaak advies: hoe wil jij als ‘slachtoffer’ dat onze kinderen reageren? Maar eerlijk is eerlijk, daar heb ik dan geen antwoord op. Op goede dagen leg ik geduldig in Jip & Janneke taal uit dat de spiertjes van mijn zoon niet doen wat hij wil. Op slechte dagen heb ik zin om op het zoveelste ‘Wat hééft hij?’ heel hard: ‘NIETS HOEZO?’ te blaffen, en vergenoegd door te lopen.” Bertina: “Omdat ik een dochter ben van een vader met een lichamelijke beperking heb ik al vroeg geleerd om met mensen om te gaan die vragen stellen en naar ons kijken. Ik probeer mensen altijd het gevoel te geven dat ze iets mogen zeggen. Probeer altijd uitleg te geven zonder kwaad te worden. Maar tja, soms is dat best lastig. Toen een vrouw laatst aan mij vroeg of Sieb ook altijd gewoon mee op vakantie gaat, kon ik me een keer niet inhouden en vertelde ik haar dat we hem normaal thuis achterlaten in een caviakooi met een drinkreservoir.”
Niet ziek en niet zielig
Bertina vertelt dat ze het vooral fijn vindt als mensen open en neutrale vragen stellen. Elise geeft als voorzichtig advies: “Probeer de woorden ‘ziek’ en ‘er is wat mis’ te vermijden. Bijvoorbeeld: ‘Die jongen heeft een ziekte en daarom zit hij in een rolstoel.’ of ‘Er is iets mis met zijn hersenen, daarom kan hij niet praten.’ Een beperking kan door een ziekte veroorzaakt zijn, maar de beperking zelf is geen ziekte. Vooral bij kinderen is dat belangrijk, omdat ze anders misschien bang zijn dat ze het ook kunnen krijgen.” Bertina vult nog aan dat ze merkt dat mensen Sieb soms ‘zielig’ of ‘aandoenlijk’ vinden en dan gaan overcompenseren. “Dan krijgt hij bijvoorbeeld snoep of een stroopwafel aangeboden. Dat is vervelend voor de andere kinderen die er bij zijn, én het maakt een kind dat zo wordt benaderd juist kwetsbaar.”
Elise en Bertina geven me allebei nog heel wat tips en adviezen over hoe ik met Teun in gesprek kan gaan over iemand met een handicap. Op dat strand in Texel heb ik ze niet nodig gehad, want Teun was te druk met zichzelf om de andere kinderen op het strand op te merken. Elise wil tenslotte nog dit benadrukken: “geef zelf het goede voorbeeld. Zet je eventuele ongemak opzij. Groet het kind met de beperking vrolijk, spreek hem of haar rechtstreeks aan en gedraag je alsof de situatie compleet normaal is. Want dat is het ook.”
Gratis e-book ‘Hallo, ik heb een handicap’
Vind jij het ook interessant en nuttig om hier meer over te leren? HandicapNL biedt speciaal voor ouders, opa’s, oma’s en leerkrachten het e-book ‘Hallo, ik heb een handicap’ aan om op een laagdrempelige manier met kinderen in gesprek te gaan over mensen met een handicap. In het e-book kun je lezen:
- Wat het betekent als je een handicap hebt
- Hoe je omgaat met mensen met een handicap
- Wat je beter wel of juist niet kunt zeggen tegen iemand met een handicap
- En welke soorten handicaps er eigenlijk zijn.
Je download het gratis e-book via deze pagina.
Dit blog schreef ik in samenwerking met HandicapNL.
Geen reacties