Ik dacht dat ik er zelf niet zo’n last van had. Maar sinds ik er deze week op let, merk ik dat het vaker dan ik dacht als een soort onderstroom met me meereist: schuldgevoel. Voor mijn nieuwe boek verdiep ik me nu in dit onderwerp. Het schijnt dat we er massaal aan leiden. Als je op Google ‘Schuldgevoelens en moeders’ intypt, komen er binnen een nanoseconde 300.000 resultaten op je beeldscherm.
Vorige week stak het de kop op toen ik Teun van school ophaalde. Ietwat verhit en net iets te laat kwam ik het schoolplein op gesjeesd (ik kon mijn sleutels niet vinden). Teun komt vrolijk op me afgerend, vlak daarachter juf Moniek die nog wat wil bespreken. Ze vertelt eerst over de Engelse les die ze in de klas hadden en Teuns enthousiasme daarover. Teun stuitert ondertussen blij om ons heen. ‘Maar ik wilde het ook nog over de tafels hebben,’ zegt ze daarna. De rest van de klas heeft de tafel van twee beter onder de knie dan Teun, of we er nog een beetje mee willen oefenen. We hebben te weinig geoefend klinkt direct in mijn hoofd. Die andere moeders hebben vast thuis tafels gedaan met hun kinderen. Ik ben ook veel te druk met mezelf.
Twee keer zoveel tijd
Na wat research lijkt ‘te weinig tijd of aandacht hebben voor je kinderen’ wel zo’n beetje op nummer één te staan in onze top tien van schuldgevoelens. We voelen ons schuldig dat we te weinig aandacht voor ze hebben, dat we ze op de crèche achterlaten omdat we moeten werken, dat we uit gebrek aan tijd een diepvriespizza in de oven gooien. Of een tosti met ketchup. Het rare is alleen dat (blijkt uit divers onderzoek) we veel meer tijd dan vroeger aan onze kinderen besteden. In 1965 besteedde een moeder dagelijks gemiddeld 54 minuten aan haar kinderen, in 2012 was dit bijna twee keer zoveel; 104 minuten per dag. Waarom dan toch dat schuldgevoel? In het boek ‘Een verpletterend gevoel van verantwoordelijkheid. Waarom ouders zich altijd schuldig voelen’ van Kaat Schaubroek, lees ik een paar mogelijke verklaringen.
Sukkel van een ouder
‘Ouders van tegenwoordig leggen de lat hoog,’ schrijft ze. ‘We willen het allemaal beter doen dan vorige generaties. En de eisen van de maatschappij zijn ook nog eens behoorlijk hoog tegenwoordig.’ Ze voegt toe dat ouders ook geneigd zijn zichzelf meer controle toe te schrijven dan realistisch is. ‘Gaat het goed met je kind? Dan is dat jouw verdienste. Gaat het niet goed met je kind? Dan is dat jouw schuld.’ Ze zegt dat alle eisen en tips die we naar ons hoofd krijgen ons hebben gesterkt in het idee dat elk kind van nature perfect is en dat elke sukkel van een ouder het zomaar kan verknoeien.
Terwijl ik tegen de juf zeg dat ik de tafel van twee zal oefenen met Teun, moet ik ook een beetje lachen. Ik voldoe aan alle kenmerken van moderne Westerse ouders. Ik geef mezelf direct de schuld voor iets dat Teun nog niet onder de knie heeft. Ik neem de eisen van deze maatschappij direct serieus. En ja, ik ga dus ook direct aan de slag met die tafel. Samen met Teun besluit ik dat het de rest van de dag 6×2-dag is.
Begin deze week betrapte ik mezelf weer op schuldgevoel. Ik had Teun in vest, zonder jas naar school gebracht. ‘Ik had het wel koud op school tijdens het buitenspelen,’ zei hij ‘s avonds toen ik hem naar bed bracht. Me bewust van het gevoel dat in me opborrelde, besloot ik het gewoon eens uit te spreken en zei ‘ja ik dacht het al moppie, het was koud hè. Ik voelde me er al hartstikke schuldig over.’
‘Wat betekent dat?’ vroeg hij terwijl hij zijn bed inrolde.
‘Dat ik me een slechte moeder voelde omdat ik je zonder jas naar school had gebracht.’
Jij bent geen slechte moeder!’ riep hij uit. ‘Jij bent juist een goede moeder.’
Ik denk dat het best een beetje minder mag met dat collectieve schuldgevoel van ons. Misschien moeten we wat vaker checken bij onze kinderen of het terecht is. En ja, tuurlijk, schuldgevoel heeft natuurlijk ook een goede kant ‘Het is de stem van ons geweten, die ons waarschuwt als we fouten maken en ons op het rechte pad houdt als we dreigen af te dwalen,’ zegt Schaubroek in haar boek. Het is vaak een prima kompas dat ervoor zorgt dat we juiste beslissingen nemen. Dat je er bijvoorbeeld voor kiest om op een vrolijke manier tafels te gaan oefenen met je kind, in plaats van je mail te checken op je telefoon.
Dit blog kun je zien als een soort voorstudie van het boek dat ik nu aan het schrijven ben. Het wordt een positief boek over moederschap en carrière. Ik heb nog geen titel, maar de werktitel is #momyoucan! In dit boek komt in ieder geval een hoofdstuk over schuldgevoel; hoe het ontstaat, wanneer je er wel of niet last van hebt én hoe je er (beter) mee om kunt gaan.
Geen reacties