Anne van Mechelen is docent Nederlands, jeugdliteratuurkenner, vrouw van Hans en moeder van Foske (11), Lot (9) en Rein (6). Ze heeft een fijn Instagram-account met kinderboekentips dat Langlevelezen heet en ze voorziet ons sinds kort van boekentips!
Een aantal weken geleden was het feest: al vanaf groep 5 doet mijn oudste dochter Foske jaarlijks mee aan de poëziewedstrijd ‘Kinderen en Poëzie’ van het Poëziepaleis: een wedstrijd voor alle basisschoolkinderen in Nederland. De beste honderd gedichten worden door een vakjury uitgekozen en in een bundel geplaatst en de honderd kinderen die die gedichten schreven, worden uitgenodigd voor een feestelijke prijsuitreiking. Foske had dit jaar voor het vierde jaar achtereen een plekje veroverd in de bundel!
Poëzie is doorgaans niet iets wat thuis veel aandacht krijgt en eigenlijk is dat zonde. Er zijn namelijk zo ontzettend veel prachtige gedichten die je inspiratie kunnen bieden, kunnen troosten als je het moeilijk hebt, of die tot gespreksstof kunnen leiden tijdens het eten.
Veel kinderen, en volwassenen, denken dat poëzie ontoegankelijk is en voelen zich wat dom als ze een gedicht niet gelijk begrijpen. Ook onze Lot heeft daar een handje van. Het eerste wat ze roept als ik een gedicht voorlees is: ‘Ik begrijp het niet!’ om zich maar alvast in te dekken. Maar eigenlijk is dat niet waar het om gaat bij poëzie. Het gaat om het gevoel dat je krijgt als je een gedicht leest, om wat jij ervan denkt en hoe jij het ervaart. En soms, soms voel je helemaal niks als je een gedicht leest en ook dat is helemaal goed. Poëzie is echt voor iedereen en dat zal ik je laten zien met de vijf bundels die ik hier met jullie deel.
Elk versje is een visje – samengesteld door Hans en Monique Hagen – 4+
Dat poëzie al kan voor de allerjongsten, laat de bundel Elk versje is een visje zien. Wat te denken van dit lieve gedichtje?
Nachtwacht
blijft de maan ’s nachts altijd
schijnen?
ook als ik mijn ogen sluit?
of trekt er iemand aan een touwtje
en gaat dan het maanlicht uit?
kruipt de maan soms in een bedje?
gaat hij dansen in de nacht?
ik blijf wakker
en ik wacht
ik wacht
ik wacht
ik w…
Mieke van Hooft
Deze bundel staat vol met allerlei van dit soort lieve, speelse gedichten. Zoals Hans en Monique Hagen zo treffend in hun inleiding schrijven: ‘Gedichten kunnen iets wat gewoon lijkt bijzonder maken.’ En zo is het ook.
Tintelvlinders en pantoffelhelden – diverse auteurs – 6+
Misschien is Tintelvlinders en pantoffelhelden wel mijn favoriete dichtbundel. In deze bundel leer je namelijk van alles over gevoelens en dat zijn er heel wat. Boos, blij, opgewonden, bang of verdrietig: het mag er allemaal zijn. Mijn favoriete gedicht uit deze bundel gaat over heimwee, een gevoel waar ik zelf ook wel eens last van heb. Ik deel de laatste twee strofes uit het gedicht Logeren met jullie:
Het is net
Of mama’s stem
Een kraantje open zet
Ik wil bij oma blijven
Maar ik wil ook naar huis
Simon van der Geest
Doodgewoon – Bette Westera – 9+
Soms gebeuren er van die grote dingen in een leven. Ook daarbij kan poëzie goed helpen. Zo schreef Bette Westera de bundel Uit elkaar waarin allemaal gedichten staan over echtscheiding. De gedichten zijn ontroerend, grappig of troostend. Daarnaast schreef Westera een bundel over de dood, met de titel Doodgewoon. Ook daarin staan gedichten die goed in te zetten zijn als het je overkomt of als je er sowieso met je kind over wil praten.
Even maar
Ik wil je graag iets vragen, Dood.
Mag ik even op je schoot?
Even maar. Ik ben nog klein
En vraag me af hoe het zal zijn
Om dichter naar je toe te leven.
Toe nou, Dood, het hoeft maar even.
Vijf minuutjes lijkt me fijn.
Dan denk ik dat ik later,
Als je langzaam dichterbij komt,
Minder bang voor je zal zijn.
Applaus voor mijn vinger – 12+
De bundel Applaus voor mijn vinger is uitermate geschikt voor kinderen die in de onderbouw van de middelbare school zitten. Ik geniet altijd van het werk van dichter en schrijver Erik van Os omdat hij met zo veel humor kan schrijven, maar ook meer dan genoeg gevoelige snaren weet te raken, zoals in het gedicht ‘Oorlog aan tafel’.
Mijn vader werpt woorden
als bommen over mijn moeder
haar bord. Met alle geweld
kaatst zij zoveel kilte terug dat
zelfs mijn oorlogszuchtige zusje
er stil van wordt. Er hangen doden
in de lucht, grote doden, ten minste
twee. Ik, vriend noch vijand, zoek
dekking achter een heuveltje
aardappelpuree.
Wees welkom boven op mijn beste hoed – 12+
Als ik vraag aan leerlingen wat ze vinden van poëzie, dan is hun antwoord steevast dat poëzie saai is en onbegrijpelijk. Daar hebben dichters Daniel Billet, Jos van Hest, Bette Westera en Gil vanderHeyden verandering in proberen te brengen. Zij hebben namelijk 18 gedichten uit de Nederlandse poëziecanon gekozen en daar nieuwe gedichten bij geschreven. Dat niet alleen: ook vertellen ze wat hun persoonlijke ervaring is met het gedicht en geven ze uitleg over het specifieke gedicht. Dat levert een prachtige bundel op die heel goed in te zetten is voor jongeren die op de middelbare school zitten.
Mijn favoriet? Het gedicht ‘Viooltjes’ dat Bette Westera schreef bij het gedicht ‘Hebban olla vogala’ (de eerste Nederlands geschreven tekst. Benieuwd? Beluister het maar eens op deze website).
Terwijl de vlinderstruik ontluikt,
het bos naar lentebloesem ruikt,
het fluitenkruid de bermen bleekt,
en berenklauw de aarde breekt,
plant ik viooltjes op je graf.
Ons leven was nog lang niet af.
Geen reacties