Lees

7 dingen die ik leerde over dove kinderen

Ze zwaait enthousiast naar ons als we bij gate 18 aankomen. We zijn allemaal een tikje opgewonden. Vandaag vertrekken we naar Lapland. Drie moeders met hun zonen. Teun en ik, Annemieke van het blog LadyLemonade met Finn (zeven jaar), en Vivi met de vierjarige Lukas. Vivi en Lukas zitten omgeven door hun tassen al klaar om het vliegtuig in te gaan als Annemieke en ik met onze jongens aankomen.

In de papieren die we van tevoren hadden gekregen voor deze reis las ik dat Lukas doof is, maar dat hij voor een groot deel kan horen omdat hij twee Cochleair Implantaten (CI’s) heeft. Een woord waar ik nog nooit van gehoord heb. Geen idee wat het is zo’n implantaat. Geen idee überhaupt dat dat bestaat. En zo leer ik dit weekend niet alleen de (échte) Kerstman en de sprookjeswereld van Lapland kennen, maar leer ik vooral over een wereld die heel ver van mij af staat, de dovenwereld. En hoe het is om een doof kindje te hebben.

Leren lezen met StorySign

We zijn voor deze bijzondere reis uitgenodigd vanwege een speciale gelegenheid: de lancering van de app StorySign. Een app, ontwikkeld door Huawei, waarin tekst wordt omgezet in gebarentaal en zo dove kinderen helpt met leren lezen. De lancering is internationaal en we zullen dan ook met 70 mensen uit heel Europa in Lapland verblijven. Met gezinnen met dove en met horende kinderen.

Al voordat we het vliegtuig in zijn gestapt hebben we hard geoefend op wat gebarentaal, zodat we ook met de dove kinderen kunnen praten. Teun kan al ‘haan’ zeggen in gebarentaal en ‘dierentuin’, maar tijdens de reis leren we van Vivi en Lukas al snel de gebaren voor meer belangrijke woorden zoals ‘poep’ en ‘champagne’.

In Nederland wonen zo’n 3.000 dove of slechthorende kinderen (tot en met 12 jaar). Maar Lukas is voor mij het eerste dove kind dat ik ontmoet. Tussen zijn krullen boven zijn oor zie ik een deel van het apparaat zitten. Een kunststof schijf zit op zijn hoofd en gaat met een snoertje naar een apparaatje op zijn schouder. Dat is in eerste instantie het enige dat hem anders maakt. Lukas praat goed, hij hoort wat je zegt en verder is hij net zo eigenwijs als de andere twee jongens als we het vliegtuig in stappen.

Gedurende trip kom ik er steeds meer achter hoe het is om een doof kind te hebben en waar Vivi tegenaan loopt, want ben natuurlijk niet de enige onwetende die zij treft. Hier een paar van mijn leerpunten.

1. Met een implantaat hoor je, maar niet alles en anders

Een cochleair implantaat (CI) is een apparaat dat bestaat uit een deel dat je ziet en een deel dat onder de hoofdhuid zit. Het apparaat zorgt ervoor dat het voor dove mensen mogelijk wordt om spraak te verstaan. Maar dat wil niet zeggen dat mensen met een implantaat hetzelfde horen als wij. Ten eerste klinkt het anders (blikkeriger) en ten tweede horen ze maar een gedeelte van alles wat wij allemaal horen. Vooral door alle ruis en omgevingsgeluiden.

2. Je kunt niet zomaar weglopen

Wanneer je met een horend kindje thuis bent en je loopt weg om naar de wc te gaan, grote kans dat hij je hoort en achter je aandrentelt (en je de minuten privacy op het kleinste kamertje niet krijgt). Vivi vertelt me dat als je bij een doof kindje weggaat, je dat nooit zomaar kan doen. Je kindje hoort de geluiden in huis niet. Hij denkt dat hij plotseling alleen is. ‘En wat dacht je van oversteken in het verkeer?’ zegt Vivi. ‘Deze kinderen horen aankomend verkeer niet.’

3. Leren lezen is belangrijk om je wereld te vergroten. Voor dove kinderen helemaal

Horende kinderen leren onbewust van alles van wat ze om zich heen horen. Niet alleen van wat jij bewust tegen ze zegt, maar ook van de omgevingsgeluiden en de zinnen die andere mensen uitspreken, of die ze op televisie of radio meekrijgen. De wereld van dove kinderen, ook die met een implantaat, is kleiner. Ze vangen minder op en taal en begrippen leren gaat daardoor langzamer.

4. Gebarentaal is belangrijk

Dat gebarentaal belangrijk is, is voor dove kinderen evident. Maar ook voor kinderen die via het CI wel iets horen, is gebarentaal belangrijk. Juist omdat ze niet precies zo horen als niet-dove mensen. De gebarentaal maakt het plaatje completer voor ze. Daarom is het, ook voor de kinderen met CI, belangrijk dat ze op een school zitten waar ze hierin worden ondersteund.

5. Leren lezen is moeilijker

Gebarentaal is een echte taal, werd mij verteld tijdens dit weekend in Lapland. Met een eigen grammatica, eigen woordvolgorde en intonatie. Het lastige voor het leren lezen is dat de grammatica van NGT, oftewel de Nederlandse Gebarentaal, anders is dan de grammatica van de Nederlandse taal. Dove kinderen moet bij het leren lezen dus niet alleen worden en letters leren die ze misschien nooit hebben gehoord, ze moeten eigenlijk een compleet nieuwe taal leren. Hierdoor lopen dove kinderen vaak al op vroege leeftijd een taalachterstand op.

6. StorySign helpt bij leren lezen

Met de app StorySign worden kinderen hierbij geholpen. De hoofdpersoon in de app is het animatiepoppetje Star. Star vertaalt de tekst in het kinderboek ‘Waar is Dribbel?’ naar gebarentaal. Als je met de app de tekst van het boek scant, maakt Star er de gebaren bij en Star heeft de gezichtsuitdrukkingen die bij de gebaren horen. Want wat ik ook leerde, is dat mimiek heel belangrijk is en 70% van de gebarentaal bepaalt. 

7. Ieder land heeft zijn eigen gebaren

We zijn in Lapland met mensen uit wel tien verschillende landen. Want wat blijkt? Gebarentaal in Nederland is helemaal anders dan gebarentaal in het Engels, Frans of Duits. Zelfs de Belgische Gebarentaal is anders dan de Nederlandse Gebarentaal. Het is ook daarom dat StorySign in tien verschillende talen is gemaakt: naast Nederlands in het Belgisch, Duits, Engels, Iers, Frans, Spaans, Italiaans, Zwitsers en Portugees.

Maar dit alles had ik allemaal nog niet geleerd toen ons vliegtuig in Lapland landde. Juist toen wij aankwamen begon het te sneeuwen. Op het vliegveld bedekte een klein poederlaagje de landingsbaan. Binnen enkele uren was dit een dik pak sneeuw. We bevonden ons in winterwonderland met een groep bijzondere mensen en een bijzonder verhaal. Het was een weekend om nooit te vergeten.

Doneren voor taalontwikkeling van dove kinderen

De app StorySign helpt ouders om samen met hun dove kinderen een warm en vertrouwd voorleesmoment te hebben. Vivi vertelt dat ze door de app veel fijner samen zitten tijdens het lezen. Nu kan ze Lukas gewoon bij zich nemen, want hoeft zij niet te gebaren. Huawei heeft de app, de animaties en de vertalingen samen met veel partners ontwikkelt. Het is een prachtige eerste versie, die vraagt om doorontwikkeling. Om gevuld te worden met heel veel boeken, zodat dove kinderen straks uit een goed gevulde boekenkast kunnen kiezen. Voor deze doorontwikkeling is Huawei vorige week een grote campagne begonnen. Iedereen kan doneren via www.storysign.com. Donaties komen ten goede aan de Federatie voor Ouders van Dove Kinderen (FODOK) en worden besteed aan projecten om dove kinderen te helpen met hun taalontwikkeling, zoals nieuwe boekjes voor StorySign. “Wij hopen van harte dat mensen doneren en zo een steentje willen bijdragen aan onze inspanningen om dove kinderen te helpen met leesbevordering”, aldus Mariën Hannink van FODOK.

Vorige bericht Volgende bericht

Ook leuk

4 Reacties

  • Reageer Alice Ermes 10 december 2018 at 11:15

    Kunnen horende mensen gebarentaal leren via deze app?

    • Reageer Ingrid 14 december 2018 at 09:15

      Nee, het deze app is niet om de NGT gebarentaal te leren. Je ziet natuurlijk wel de gebaren en daar leer je van maar het is geen NGT cursus ofzo.

  • Reageer Maureen 10 december 2018 at 20:29

    Wat een toffe app en wat een geweldig initiatief. Fijn dat je hier aandacht aan besteed.

  • Reageer Marijke 11 december 2018 at 18:29

    Echt heel gaaf die app! Tot ik de cursus nederlandse gebarentaal ging doen, vanwege een dove cliënt had ik ook geen weet van deze ‘wereld’. Dingen die wij zo volautomatisch op gehoor doen….zoals Vivi ook beschrijft bij het weglopen uit de ruimte, was voor mij volkomen nieuw. Je staat er als horende niet bij stil. Ik kan voor ALLE kinderen de dvd’s van Lotte en Max aanraden! Gebarentaal voor kinderen, en gewoon ook erg leuke dvd’s om te kijken samen. Poep bleef hier ook het beste hangen.😂😂😂 Hoop dat die app gauw beschikbaar is voor héél veel kinderboeken. Fijn dat de ouders dan het kind ‘gewoon’ op schoot kunnen hebben met voorlezen….dat maakt tóch het voorlezen gezellig. 😍

  • Laat je reactie achter